Tο κείμενο που ακολουθεί έχει πεδίο αναφοράς μια συγκεκριμένη ενεργειακή δραστηριότητα, τις αιολικές εγκαταστάσεις βιομηχανικού τύπου, που κατακλύζουν όλη τη χώρα. Παρά τον κριτικό και ειδικό χαρακτήρα του δε θα μπορούσε παρά να ξεκινά με μια επιγραμματική επισήμανση των πιο σημαντικών εξελίξεων των τελευταίων χρόνων, στον τομέα της ενέργειας:
Διανύουμε περίοδο ριζικού ενεργειακού μετασχηματισμού σε Ελλάδα και Ευρώπη. Οι επιμέρους διαφοροποιήσεις -μεταξύ των διαφόρων χωρών- οφείλονται αφενός, στην επιβολή των οικονομικών και πολιτικών προτεραιοτήτων των ισχυρότερων και αφετέρου, στη γεωγραφική θέση και στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της κάθε χώρας.
Βασικό εργαλείο για την υλοποίηση των αλλαγών που συντελούνται είναι οι πολιτικές της απελευθέρωσης της αγοράς ενέργειας σε όλους τους τομείς.
Στην Ελλάδα ο μετασχηματισμός υλοποιείται μέσω:
• της ραγδαίας διείσδυσης του φυσικού αερίου στην ηλεκτροπαραγωγή
• της βίαιης -κυριολεκτικά και μεταφορικά- υλοποίησης έργων ΑΠΕ
• των διακρατικών αγωγών φ.α. και των ηλεκτρικών διασυνδέσεων
• μιας πιο πρόσφατης έξαρσης της δραστηριότητας στον τομέα της εξόρυξης Υ/Α
• της δρομολόγησης -για πρώτη φορά στα σοβαρά- της καύσης προϊόντων επεξεργασίας αποβλήτων
• της «άγαρμπης» και απροετοίμαστης πολιτικής της «απολιγνιτοποίησης».
Η δραστηριότητα που βιώνεται με τον πιο έντονο και καθολικό τρόπο είναι αυτή των -βιομηχανικού τύπου- έργων ΑΠΕ, κυρίως αιολικών και φ/β. Το επιχείρημα ότι οι τοπικές και γενικότερες αντιστάσεις είναι προϊόν αντανακλαστικής αντίδρασης σε κάτι καινούργιο έχει, ήδη, καταρρεύσει: όσο περισσότερα μαθαίνουμε γι’ αυτά, τόσο μεγαλύτερες γίνονται οι αντιστάσεις.
Το στοιχείο στο οποίο προσκρούει και καταρρέει η όποια θετική προδιάθεση στις τεχνολογίες ενεργειακής αξιοποίησης των ΑΠΕ είναι η πραγματική λεηλασία του συνόλου των ορεινών όγκων, αλλά και των νησιωτικών περιοχών και των φυσικών οικοσυστημάτων γενικότερα. Όταν αυτό αποκτά γενικευμένο χαρακτήρα, παύει να αποτελεί τοπική βλάβη ή επίπτωση. Ίσως είναι η πρώτη φορά -και σίγουρα η πιο ακραία- που μια πολιτική (και) με περιβαλλοντικό υπόβαθρο αποδεικνύεται τόσο κραυγαλέα αναντίστοιχη με το διακηρυγμένο στόχο της.
Από το σημείο αυτό, θα έπρεπε να ξεκινά κάθε συζήτηση για τα έργα ΑΠΕ. Ωστόσο, η βιομηχανία της
ενέργειας και τα «λόμπι», που δουλεύουν για λογαριασμό της, προσπαθούν να «θολώσουν» την εικόνα,
μέσω τριών βασικών εργαλείων:
Την υποβάθμιση των περιβαλλοντικών και κοινωνικών επιπτώσεων των έργων ΑΠΕ.
Τον περιορισμό της δημόσιας κριτικής σε αυστηρά επιλεγμένα πεδία, στα οποία εκτιμούν ότι έχουν επικοινωνιακή υπεροχή, παράλληλα με την προσπάθεια να παρουσιαστεί ο αντίλογος, ως συνωμοσιολογία.
Τη χρήση της κλιματικής αλλαγής, ως βασικού νομιμοποιητικού εργαλείου, καθώς η αντιμετώπισή της παρουσιάζεται σαν ένας πλανητικός υπέρτερος στόχος, μπροστά στον οποίο οι περιβαλλοντικές και άλλες κοινωνικές αντιστάσεις και διεκδικήσεις οφείλουν να υποτάσσονται. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι, ενώ υπάρχουν δεκάδες λόγοι για να αντισταθεί κανείς στην εκτεταμένη χρήση ορυκτών καυσίμων, επιλέγεται σαν μοναδικό επιχείρημα η συμβολή που έχει η καύση τους στην παραγωγή CO2 και, μάλιστα, υπερτονίζοντας το ρόλο τους.
Αυτήν την επικοινωνιακή καταιγίδα, που «πατά» στην οικονομική ευρωστία των χορηγών της, έχουμε χρέος να την αντιμετωπίσουμε και σε αυτό αποσκοπεί η συγκεκριμένη προσπάθεια για τη συστηματική και τεκμηριωμένη αποδόμησή της, ιδιαίτερα σε περιπτώσεις όπως αυτή της ΕΛΕΤΑΕΝ, που εμφανίζεται με το «μανδύα» της επιστημονικής ένωσης, ενώ είναι ξεκάθαρα φορέας εταιρικών συμφερόντων. Ταυτόχρονα, είναι και ένα χρέος απέναντι σε μας τους ίδιους και τις συλλογικότητές μας, στο βαθμό που έχουμε αποφασίσει να μην αυτολογοκριθούμε, υποτασσόμενοι σε μια αυθαίρετη -και υπαγορευμένη από τη βιομηχανία της ενέργειας- ιεράρχηση προτεραιοτήτων, διότι αυτό θα σήμαινε τον αυτοχειριασμό μας.
Πρέπει να ξεκαθαρίσουμε και κάτι ακόμη. Η αντιμετώπιση των επιχειρημάτων του λόμπι της αιολικής βιομηχανίας, στην προκειμένη περίπτωση της ΕΛΕΤΑΕΝ, είναι μόνο μια ψηφίδα στο μωσαϊκό των δράσεων των κινημάτων, που δεν μπορούν να εξαντληθούν, απλά, στην αποδόμηση ενός συγκεκριμένου μοντέλου ανάπτυξης των έργων ΑΠΕ. Μια ουσιαστική συζήτηση για τα ζητήματα της ενέργειας δεν μπορεί, για παράδειγμα, να αφήσει αναπάντητα ερωτήματα σαν αυτά:
Σε ποιο βαθμό είναι ειλικρινές το ενδιαφέρον για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής; Ποιες άλλες σκοπιμότητες υπαγορεύουν τη λεγόμενη ενεργειακή «μετάβαση» σε ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο;
Πώς εξηγούνται τα «δύο μέτρα και δύο σταθμά» στην εφαρμογή της ευρωπαϊκής ενεργειακής πολιτικής (και ΑΠΕ και ορυκτά καύσιμα και πυρηνική ενέργεια);
Τι σηματοδοτεί η ταυτόχρονη δραστηριοποίηση με γάλων ενεργειακών ομίλων στους τομείς της παραγωγής ενέργειας από συμβατικές πηγές και από ΑΠΕ;
Πώς δικαιολογείται ότι -παρά τις εξαγγελίες και τις εφαρμοζόμενες πολιτικές τις τελευταίες τρεις δεκαετίες η συμμετοχή των ΑΠΕ στη συνολική κατανάλωση ενέργειας παραμένει περιορισμένη;
Ο «εξηλεκτρισμός» τομέων που τώρα χρησιμοποιούν απευθείας ορυκτά καύσιμα, σε συνδυασμό με την τάση αύξησης της παραγωγής ενέργειας, σημαίνει ραγδαία αύξηση της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας. Πόσο ρεαλιστικό είναι να καλυφθεί από έργα ΑΠΕ και τι θα σημάνει αυτό, σε ό,τι αφορά στις περιβαλλοντικές και κοινωνικές επιπτώσεις
τους;
Πόσο πιθανό είναι να βρεθούμε αντιμέτωποι με το «πλασάρισμα» της πυρηνικής ενέργειας σαν λύση για την κλιματική κρίση;
Πόσο περισσότερο θα στενέψουν τα περιθώρια του κοινωνικού ελέγχου και πόσο θα μεγαλώσουν οι δυσκολίες πρόσβασης μεγάλων τμημάτων της κοινωνίας σε βασικές ενεργειακές υπηρεσίες;
Πώς μπορεί να υπάρξει αποτελεσματική προστασία του περιβάλλοντος, μέσα σε συνθήκες πλήρους εμπορευματοποίησης της ενέργειας και συνεχούς αύξησης της παγκόσμιας ζήτησης;
Στο κείμενο που ακολουθεί, παράλληλα με το σχολιασμό των θέσεων της ΕΛΕΤΑΕΝ, υπάρχει το πρόπλασμα βασικών απαντήσεων σε πολλά από τα παραπάνω ερωτήματα, διαδικασία που φιλοδοξούμε να τη συνεχίσουμε και να την εμβαθύνουμε στο προσεχές μέλλον. Αφορμή για τη συγκεκριμένη προσπάθεια υπήρξε η προπαγανδιστική έκδοση της ΕΛΕΤΑΕΝ: «Η αιολική ενέργεια απαντά, η αλήθεια πίσω από τους μύ θους»,1 που κυκλοφόρησε τον Ιούνιο του 2020 και συμπυκνώνει τόσο τις θέσεις, όσο και τα προπαγανδιστικά εργαλεία του αιολικού λόμπι.
Οκτώβριος 2021
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
Το κριτικό κείμενο του Πανελλαδικού Δικτύου συλλογικοτήτων για την ενέργεια, που αντικρούει τις θέσεις της ΕΛΕΤΑΕΝ, για καθαρά πρακτικούς λόγος, είναι διαρθρωμένο σε 4 ενότητες και 22 κεφάλαια και με την ίδια διατύπωση που χρησιμοποιεί στην έκδοσή της η ΕΛΕΤΑΕΝ.
Οι κατά την ΕΛΕΤΑΕΝ θεωρίες συνωμοσίας και μύθοι
ΕΝΟΤΗΤΑ 1η: Τεχνολογία και κόστος
1. Οι ανεμογεννήτριες είναι λιγότερο αποδοτικές από τους θερμοηλεκτρικούς σταθμούς 6
2. Οι ανεμογεννήτριες παράγουν ακριβό ηλεκτρισμό 8
3. Οι ανεμογεννήτριες αυξάνουν το συνολικό κόστος για τον καταναλωτή 9
4. Οι ανεμογεννήτριες παράγουν ασταθή ηλεκτρισμό και δεν είναι αξιόπιστες,
γεγονός που αυξάνει το κόστος 10
5. Η αιολική ενέργεια επιδοτείται υπερβολικά 11
6. Το ΕΤΜΕΑΡ είναι επιδότηση που πληρώνουν οι καταναλωτές για τα αιολικά πάρκα 13
7. Τα αιολικά πάρκα έχουν υπερβολικά προνόμια που επιβαρύνουν τους καταναλωτές 15
8. Τα ορυκτά καύσιμα είναι πιο φθηνά από την αιολική ενέργεια και δεν επιδοτούνται 16
ΕΝΟΤΗΤΑ 2η: Κοινωνία και ανάπτυξη
9. Τα αιολικά πάρκα δεν προσφέρουν τίποτα στις τοπικές κοινωνίες 18
10. Η αιολική ενέργεια δεν δημιουργεί θέσεις εργασίας 20
11. Τα αιολικά πάρκα δεν δημιουργούν εγχώρια προστιθέμενη αξία
καθώς είναι αμιγώς εισαγόμενα προϊόντα 22
12. Τα αιολικά πάρκα μειώνουν την αξία των ακινήτων 23
13. Τα αιολικά πάρκα βλάπτουν τον τουρισμό 24
ΕΝΟΤΗΤΑ 3η: Κλιματική αλλαγή
14. Δεν υπάρχει κλιματική αλλαγή και αν υπάρχει δεν οφείλεται σε ανθρώπινες δραστηριότητες 28
15. Η αιολική ενέργεια δεν συνεισφέρει στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής 31
16. Οι ανεμογεννήτριες καταναλώνουν περισσότερη ενέργεια από όση παράγουν,
επομένως εκπέμπουν περισσότερους ρύπους από όσους αποτρέπουν 33
17. Οι ανεμογεννήτριες επηρεάζουν το μικροκλίμα και το παγκόσμιο κλίμα 35
ENOTHTA 4η: Επιπτώσεις στον άνθρωπο και το περιβάλλον
18. Οι ανεμογεννήτριες έχουν επιπτώσεις στην υγεία των ανθρώπων και των άλλων θηλαστικών 38
19. Οι ανεμογεννήτριες είναι επικίνδυνες και προκαλούν ατυχήματα 39
20. Τα αιολικά πάρκα είναι οπτικά ενοχλητικά 41
21. Οι ανεμογεννήτριες δεν ανακυκλώνονται 43
22. Τα πουλιά κινδυνεύουν από τις ανεμογεννήτριες 45
Δείτε τη συνέχεια ΕΔΩ
