της Jo Ram*
Στις 20 Δεκεμβρίου 2016 η Παγκόσμια Τράπεζα ενέκρινε δύο δάνεια 400 εκατομμυρίων δολαρίων προς το Αζερμπαϊτζάν και την Τουρκία1 για την κατασκευή του Τουρκικού τμήματος του αγωγού Euro-Caspian Mega Pipeline (ECMP) που ονομάζεται TANAP. Η Ασιατική Τράπεζα Επενδύσεων Υποδομών ενέκρινε ακόμη ένα δάνειο για τον TANAP2. Όλα αυτά έγιναν μια εβδομάδα μόλις, μετά έγκριση ενός αμφιλεγόμενου δανείου ύψους ενός δισεκατομμυρίου δολαρίων από την Ασιατική Τράπεζα Επενδύσεων για την εκμετάλλευση του Οικοπέδου στο Αζερμπαϊτζάν3 που θα τροφοδοτεί τον αγωγό. Τα τραπεζικά δάνεια εγκρίθηκαν παρά ένα σκάνδαλο διαφθοράς4 που αφορά την δωροδοκία μελών του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου από την πλευρά του Αζερμπαϊτζάν το 2013. Δικαστήριο στην Ιταλία ανακάλυψε, πως ήταν αντάλλαγμα για την καταψήφιση μιας κρίσιμης έκθεσης για τους πολιτικούς κρατούμενους στη χώρα5.
Ο ECMP είναι πολύ σημαντικό έργο για το Αζερμπαϊτζάν, το Ηνωμένο Βασίλειο και την BP. Το κολοσσιαίο αυτό κομμάτι της υποδομής της βιομηχανίας ορυκτών καυσίμων, θα διασχίζει 3500 χιλιόμετρα και θα μεταφέρει φυσικό αέριο από τις εγκαταστάσεις της BP στο Shah Deniz6, ανοιχτά της ακτογραμμής του Αζερμπαϊτζάν. Θα ενισχύσει έτσι ακόμη περισσότερο το καθεστώς του Αζερμπαϊτζάν, οικονομικά και πολιτικά. Το σχέδιο που συζητιέται από το 200, έχει περιγραφεί από τον CEO της BP Bob Dudley ως «ένα από τα μεγαλύτερα και πολυπλοκότερα… που έχει αναλάβει η παγκόσμια βιομηχανία φυσικού αερίου και πετρελαίου»7.
Το καθεστώς του Ilham Aliyev, που κυβερνά το πλούσιο σε ορυκτά καύσιμα Αζερμπαϊτζάν εδώ και 23 χρόνια, και η BP συνεργάζονται στενά μεταξύ τους από το 1994, όταν υπέγραψαν το «Συμβόλαιο του Αιώνα» για την άντληση πετρελαίου από την Κασπία. Το διεφθαρμένο και απολυταρχικό καθεστώς του Aliyev, που βασίζεται στα έσοδα του φυσικού αερίου και πετρελαίου – 48 από τα 135 δισεκατομμύρια δολάρια των κρατικών εσόδων από το πετρέλαιο διοχετεύτηκαν σε εξωχώριους φορολογικούς παραδείσους. Ως σήμερα, η BP έχει ρίξει 10 δισεκατομμύρια δολάρια για την αρχική ανάπτυξη του Οικοπέδου Shah Deniz από όπου θα αντλείται το φυσικό αέριο.
Στον απόηχο της καταστροφής Deepwater Horizon, η BP πούλησε ιδιοκτησιακά στοιχεία ύψους 40 δισεκατομμυρίων από την Αίγυπτο ως το Βιετνάμ, από τις ΗΠΑ ως τη Ρωσία. Κράτησε όμως την επένδυση στο Αζερμπαϊτζάν, παρά το ότι άλλες διεθνείς πετρελαϊκές αποσύρθηκαν. Η BP είναι ακόμη ο μεγαλύτερος μη-Αζέρος επενδυτής του αγωγού, ενώ εκτείνεται από την Τουρκία ως την Ιταλία. Η εταιρία θα υποστεί τεράστιο οικονομικό χτύπημα αν δεν καταφέρει να υλοποιήσει την επένδυσή της.
Με την έγκριση του δανείου, η Παγκόσμια Τράπεζα, δεν θα παραβεί απλά τους κλιματικούς στόχους, που αυτή και άλλες Ευρωπαϊκές δημόσιες τράπεζες στους οποίους δεσμεύτηκαν τον Δεκέμβριο του 2015 στο Παρίσι, θα αναιρέσει τα ίδια της τα στάνταρ ασφαλείας για την μη στήριξη αμφιλεγόμενων καθεστώτων – του Αζερμπαϊτζάν και της Τουρκίας.
Στην Τουρκία που ο έλεγχος του Τύπου από τον Recep Tayyip Erdogan περιορίζει σημαντικά την ελευθερία του λόγου, ο TANAP θα διασχίσει κουρδικές περιοχές που ήδη βιώνουν την κλιμάκωση της βίας μετά την κατάρρευση των ειρηνευτικών συνομιλιών τον Ιούλιο του 20158. Στο Αζερμπαϊτζάν, υπάρχουν αυτή τη στιγμή τουλάχιστον 100 πολιτικοί κρατούμενοι, ανάμεσά τους οι Bayram Mammadov9 και Qiyas Ibrahimov10 ακτιβιστές του κινήματος νέων N!DA11 και οι δημοσιογράφοι Ikram Rahimov12 και Afgan Sadigov13. Η κατάσταση κρατούμενων σαν και αυτούς ήταν το θέμα της έκθεσης Strasser που βρέθηκε στο επίκεντρο της ιστορίας διαφθοράς στο Συμβούλιο της Ευρώπης.
Το Συμβούλιο της Ευρώπης, ο «κύριος οργανισμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων» της Ευρώπης, εποπτεύει 47 μέλη-κράτη, εστιάζοντας στα ανθρώπινα δικαιώματα, στα πολιτικά δικαιώματα, το δικαστικό σύστημα και την διαφθορά. Το Αζερμπαϊτζάν ξέρει πως μια καταδίκη σε οποιονδήποτε από αυτούς τους τομείς θα ήταν κακό για τις δουλειές.
Έτσι αποδείχτηκε βολικό που το 2013, το Συμβούλιο της Ευρώπης ψήφισε εναντίον της δημοσιοποίησης μιας βασικής έκθεσης για τους πολιτικούς κρατούμενους στο Αζερμπαϊτζάν που συντάχθηκε από τον Christopher Strasser, στον οποίο δεν επιτράπει η είσοδος στο Αζερμπαϊτζάν για την πραγματοποίηση των ερευνών του. Στο τέλος του 2016 όμως, ο Luca Volenté, πρώην στέλεχος Κόμματος του Κέντρου (UdC) στην Ιταλία, και πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος (EPP) στο Συμβούλιο της Ευρώπης, κατηγορήθηκε από την Γενική Εισαγγελεία του Μιλάνου για την πιθανολογούμενη αποδοχή 2.39 εκατομμυρίων ευρώ από την κυβέρνηση του Αζερμπαϊτζάν σε αντάλλαγμα για να πείσει το EPP να καταψηφίσει την έκθεση. Η δημοσίευση της έκθεσης του Strasser θα προκαλούσε δημόσιο έλεγχο της διαφθοράς, της καταπίεσης και των παραβάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στο Αζερμπαϊτζάν, δημιουργώντας προβλήματα στην έγκριση και την χρηματοδότηση του ECMP.
Η δωροδοκία έγινε δυνατή μέσω ενός πολύπλοκου δικτύου ξεπλύματος χρήματος. Μεταξύ 2013 και 2014, τέσσερις βρετανικές εταιρείες (LCM, Hilux, Polux και Metastar) έδωσαν χρήματα στον Volenté14. Όλες τους ελέγχονται από συμμετοχικές εταιρείες στο Μπελίζ, τις Σεϋχέλλες και τις Βρετανικές Παρθένους Νήσους, όλες τους εξωχώριοι φορολογικοί παράδεισοι. Οι εταιρίες πλήρωσαν 390000 ευρώ για συμβουλές που προσωπικά έδωσε ο Volenté στον Elkan Suleymanov, καλό φίλο του προέδρου Aliyev, και επικεφαλή του αζέρικου λόμπι στο Συμβούλιο της Ευρώπης στο Στρασβούργο. Άλλα 2 εκατομμύρια ευρώ πληρώθηκαν στο ίδρυμα του Volenté, Novae Terrae, με υπόσχεση επιπλέον 8 εκατομμυρίων για τα επόμενα δέκα χρόνια.
Η έρευνα από τον εισαγγελέα του Μιλάνου, ξεκίνησε σε μια τράπεζα στη Μπαρλασίνα που έφτασαν τα ξένα εμβάσματα για το Volenté. Ξετυλίγοντας το κουβάρι, o Gian Gaetan O Bellavia, λογιστής και ειδικός στην καταπολέμηση μαύρου χρήματος εξηγεί:
"Έχουμε λοιπόν μια ομάδα εταιρειών που διοικούνται από άγνωστες συμμετοχικές εξωχώριες εταιρείες που διακινούν χρήματα άγνωστης προέλευσης σε Κοινοτικές τράπεζες, δίχως αυτές οι συναλλαγές να μαρκάρονται ως πιθανό ξέπλυμα χρήματος. Αυτή είναι πραγματική μεθόριος του ξεπλύματος χρημάτων. Είναι η Ευρωπαϊκή κοινότητα. Όλοι οι παίχτες του τομέα το έχουν καταλάβει αυτό ή το συνειδητοποιούν τώρα"Ότι το αζέρικο κράτος είναι μπλεγμένο σε σκοτεινά δίκτυα διαφθοράς και καταστολής δεν εκπλήσσει κανέναν που παρακολουθεί τα γεγονότα στο Αζερμπαϊτζάν. Όταν ξέσπασε το σκάνδαλο των Panama Papers, ο πρόεδρος της χώρας Ilham Aliyev ήταν ένας από τους 11 κατονομαζόμενους αρχηγούς κρατών. Μέσω του δικηγορικού γραφείου Mossack Fonseca στον Παναμά, η οικογένεια του Aliyev ελέγχει εταιρείες κινητής τηλεφωνίας, την αζέρικη τράπεζα Atabank και έξι χρυσορυχεία στο Αζερμπαϊτζάν.
Μόλις 24 ώρες πριν το σκάνδαλο βγει στην επιφάνεια τον Απρίλιο του 2016, ειδικές δυνάμεις του Αζερμπαϊτζάν επιτέθηκαν στο Ναγκόρνο Κάραμπαχ, μια αμφισβητούμενη περιοχή μέσα στο Αζερμπαϊτζάν στο οποίο κατοικούν 150000 άνθρωποι, κυρίως Αρμένιοι, αφήνοντας εκατοντάδες νεκρούς. Και στρέφοντας την προσοχή από την εμπλοκή της κυβερνητικής ελίτ στο σκάνδαλο των Panama Papers. Μέχρι πρόσφατα, ακόμη και τον αριθμό των πολιτικών κρατούμενων, ανάμεσά τους και την δημοσιογράφο Khadija Ismayilova που ανακάλυψε πως η οικογένεια του Aliyev μετέφερε χρήματα από τα κρατικά έσοδα από το πετρέλαιο στον Παναμά.
Η δικαστική υπόθεση στο Μιλάνο, εστιάζει σε έναν βουλευτή, αλλά η έκθεση Strasser καταψηφίστηκε και από άλλους βουλευτές, εμποδίζοντας την διερεύνηση και τις επίσημες αναφορές για την κατάσταση στο Αζερμπαϊτζάν να βγουν προς τα έξω. Το Ηνωμένο Βασίλειο, ειδικά, είναι καίριος σύμμαχος του Αζερμπαϊτζάν στο Συμβούλιο της Ευρώπης – οι πρώην βρετανοί βουλευτές Mike Hancock και Robert Walter καταψήφισαν την έκθεση Strasser στο Συμβούλιο της Ευρώπης.
Η ελευθερία της έκφρασης και βασικά πολιτικά δικαιώματα είναι ένα σημείο ανησυχίας για αρκετά χρόνια στο Αζερμπαϊτζάν. Το σκάνδαλο που ξεδιπλώνεται γύρω από το Συμβούλιο της Ευρώπης δείχνει πόσο σημαντικό είναι για το αζέρικο καθεστώς να αποσπά την προσοχή από την βαρύτητα της καταστολής της κοινωνίας των πολιτών στη χώρα.
Το Αζερμπαϊτζάν υποβιβάστηκε από την Extractive Industries Transparency Initiative (ΕΙΤΙ) το 2015 από πλήρες μέλος. Πολλά διεθνή χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, όπως η EIB, η EBRD και ο Όμιλος της Παγκόσμιας Τράπεζας, έχουν εγκρίνει τα δάνεια για το αζέρικο αέριο υπό την προϋπόθεση να εφαρμοστούν οι διορθωτικές μεταρρυθμίσεις που απαιτεί η EITI.
Με την έγκριση του δανείου στις 20 Δεκεμβρίου 2016, πριν την ολοκλήρωση της εφαρμογής από το Αζερμπαϊτζάν των προτάσεων της EITI, η Παγκόσμια Τράπεζα έσπασε αυτή τη συμφωνία, κάνοντας τα στραβά μάτια στην διαφθορά και την καταστολή.
Ο σχεδιασμός και ολοκλήρωση του νέου αγωγού στη Κασπία θα εδραιώσει την εξάρτηση της Δύσης από τα ορυκτά καύσιμα και αυταρχικά καθεστώτα. Το νέο αυτό ντοκιμαντέρ δείχνει γιατί πρέπει να σταθούμε και να σκεφτούμε:
http://globalmotion.pageflow.io/walkingtheline#37823
*Άρθρο που δημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα openDemocracy. Η Jo Ram είναι ακτιβιστής στην οργάνωση Platform.
πηγή null
Μετάφραση Δημήτρης Πλαστήρας.
http://www.dailysabah.com/energy/2016/12/21/world-bank-approves-800m-loan-for-tanap-project
http://gbtimes.com/business/china-led-aiib-invests-gas-pipeline-linking-azerbaijan-turkey-europe
http://www.naturalgasworld.com/adb-approves-shah-deniz2-loan-34794
http://www.esiweb.org/index.php?lang=en&id=156&document_ID=181
http://www.rai.it/dl/docs/1481650085978caviar_democracyOKOK.pdf
https://www.opendemocracy.net/emma-hughes/walking-line
http://platformlondon.org/wp-content/uploads/2015/06/All-That-Glitters-Pdf.pdf
http://www.brettonwoodsproject.org/2016/06/world-bank-set-to-finance-criticised-mega-gas-pipeline-from-azerbaijan-to-europe/
https://www.amnesty.org/en/latest/news/2016/10/azerbaijan-ten-years-in-jail-for-youth-activist-who-sprayed-graffiti-is-a-travesty-of-justice/
http://www.presstv.ir/Detail/2016/10/25/490683/Azerbaijan-Baku-Giyas-Ibrahimov
https://opendemocracy.net/od-russia/arzu-geybulla/exclamation-mark-that-terrified-azerbaijani-authorities
https://www.irfs.org/news-feed/journalist-and-citizen-whose-problems-he-publicised-convicted-on-defamation-charges/
http://iphronline.org/azerbaijan-stop-crackdown-freedom-expression-20161206.html
http://www.rai.it/dl/docs/1481650085978caviar_democracyOKOK.pdf
