Εδωσαν σε ιδιώτες το δάσος της Βαλανιδορράχης
Γράφει ο Τάσος Σαραντής*
Το συνολικής έκτασης 1.993 στρεμμάτων δάσος της Βαλανιδορράχης, που βρίσκεται στον Δήμο Πάργας του νομού Πρεβέζης, επιδικάστηκε σε ιδιώτες με βάση δικαστικές αποφάσεις με τις οποίες έγιναν δεκτοί οι ισχυρισμοί των ιδιωτών, που εμφανίστηκαν ως «συγκύριοι» οθωμανικών τίτλων και ενώ το Δημόσιο κατέχει ποσοστό 20% επί του δάσους.
Το δάσος της Βαλανιδορράχης, ένα δάσος παράκτιο εξαιρετικού φυσικού κάλλους, κόσμημα της ακτογραμμής της Ηπείρου, που αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα ενός οικοσυστήματος χαρακτηρισμένου σχεδόν εξ ολοκλήρου ως Νatura 2000 στις εκβολές του Δέλτα του Αχέροντα, με υδροβιότοπο και τέσσερις παραλίες, παραδόθηκε σε χέρια ιδιωτών.
Οσο κι αν φαίνεται αδιανόητο, το συνολικής έκτασης 1.993 στρεμμάτων δάσος της Βαλανιδορράχης, που βρίσκεται στον Δήμο Πάργας (πρώην Φαναρίου) του νομού Πρεβέζης, επιδικάστηκε σε ιδιώτες με βάση δικαστικές αποφάσεις που εκδόθηκαν επί αγωγής διανομής του, με τις οποίες έγιναν δεκτοί οι ισχυρισμοί των ιδιωτών που εμφανίστηκαν ως «συγκύριοι» οθωμανικών τίτλων, και ενώ το Δημόσιο κατέχει ποσοστό 20% επί του δάσους.
Ολα ξεκίνησαν το 1913, όταν η Ηπειρος απελευθερώνεται. Τα δάση και τα λιβάδια που ανήκαν πριν από την απελευθέρωση στο τουρκικό δημόσιο, περιέρχονται αντίστοιχα στο ελληνικό «δικαιώματι πολέμου».
Το 1923 απαλλοτριώνεται όλη η περιοχή Φαναρίου μαζί και το δάσος της Βαλανιδορράχης. Το δάσος παραχωρήθηκε -όχι κατά κυριότητα καθώς ήταν πλέον δημόσιο- στους κατοίκους, προκειμένου να έχουν δικαίωμα βόσκησης. Τον Ιανουάριο του 1927 δύο Οθωμανοί μπέηδες του Μαργαριτίου διεκδίκησαν δικαστικά 750 στρέμματα δάσους και τα «κέρδισαν» με απόφαση του Διοικητικού Δικαστηρίου του υπουργείου Γεωργίας των Αθηνών.
Λίγους μήνες μετά, τον Ιούλιο του 1927, αυτά τα 750 στρέμματα απαλλοτριώνονται για δεύτερη φορά και αποζημιώνονται από την Επιτροπή Απαλλοτριώσεων Πρέβεζας και οι δύο μπέηδες λαμβάνουν το ποσό των 70.968 δραχμών. Αυτή η απόφαση ήταν και η οριστική. Εντούτοις το 1931 οι μπέηδες πωλούν σε τρεις Παργινούς τη δημόσια γη με την προγενέστερη απόφαση του Ιανουαρίου του 1927.
Με τη διαφορά ότι τα 750 στρέμματα της απόφασης γίνονται 2.000 στην αγοροπωλησία. Και αυτά συνέβησαν όταν το 1931 δεν υπήρχαν μπέηδες στην Ελλάδα. Εν τω μεταξύ μέσα στα 80 χρόνια που πέρασαν οι κάτοικοι της περιοχής βόσκουν τα ζώα τους στο δάσος και το προστατεύουν ως δημόσιο αγαθό χωρίς καμιά ενόχληση και σιγά σιγά μετατρέπουν τις τέσσερις υπάρχουσες παραλίες Αλωνάκι, Αμόνι, Σκάλα και Ορμο του Οδυσσέα σε θέρετρο αξιώσεων.
Από το 2011 19 ιδιώτες, κάποιοι ως απόγονοι των φερόμενων ως αρχικών «αγοραστών», αρχίζουν να διεκδικούν ξανά το δάσος. Είναι η χρονιά που με «μαρτυρία» ιδιοκτησιακών δικαιωμάτων υπάλληλου του Δασαρχείου Πρέβεζας το δικαστήριο τους επιδικάζει 1.993 στρέμματα. Το Δημόσιο, ενώ παραστάθηκε στα δικαστήρια, δεν υπερασπίστηκε τη δημόσια περιουσία. Το εντυπωσιακό είναι ότι οι καταπατητές δήλωσαν ότι έχασαν τον τίτλο ιδιοκτησίας και στήριξαν τη διεκδίκησή τους στη μαρτυρία του Δασαρχείου. Το 2017 οι ιδιώτες καταφέρνουν να κατοχυρώσουν δικαστικά την ιδιοκτησία τους επί του δάσους και επιπρόσθετα οι απόγονοι των καταπατητών ενσωματώνουν επιπλέον 187 στρέμματα από το διπλανό δάσος Λούτσας.
Με την «προίκα» των 1.993 συν 187 στρεμμάτων δάσους οι ιδιώτες υπέβαλαν μελέτη για τη δημιουργία χώρου δασικής αναψυχής στις 23/12/2020, συνολικής δαπάνης 140.120 ευρώ, με δημιουργία πάρκου με ξύλινες περιφράξεις, 195 θέσεις πάρκινγκ, αθλητικές δραστηριότητες, εγκαταστάσεις για πικ νικ και παραχώρηση πρόσβασης στις παραλίες.
Η μελέτη εγκρίνεται και υπογράφεται σχετική απόφαση από τον συντονιστή της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Ηπείρου-Δυτικής Μακεδονίας, Βασίλειο Μιχελάκη, τη Διεύθυνση Δασών Πρέβεζας και τη Διεύθυνση Περιβάλλοντος και Χωρικού σχεδιασμού της Π.Ε. Πρέβεζας, χωρίς καμία περιβαλλοντική μελέτη. Η απαλλαγή από τη διαδικασία περιβαλλοντικής αδειοδότησης για τη μελέτη των φερόμενων ως ιδιοκτητών έγινε με τη σημείωση από την αρμόδια υπηρεσία ότι «…δεν εξετάζει το ισχύον ιδιοκτησιακό καθεστώς…». Αντίθετα, ο αρμόδιος Φορέας Διαχείρισης Καλαμά-Αχέροντα γνωμοδότησε αρνητικά.
Σημειώνεται ότι οι ιδιώτες εκπόνησαν τη μελέτη βασιζόμενοι στον νόμο Φάμελλου για τους χώρους δασικής αναψυχής, βασική προϋπόθεση του οποίου αποτελεί η ύπαρξη άνω των 2.000 στρεμμάτων. Ετσι τα επιπλέον 187 στρέμματα δημόσιας γης που εξασφάλισαν οι συνιδιοκτήτες αποδείχτηκαν «κλειδί» γι’ αυτούς, αφού ξεπέρασαν τα όρια του νόμου φτάνοντας τα 2.180,70 στρέμματα.
Οταν το 2020 γνωστοποιήθηκε ότι το δάσος και οι τέσσερις παραλίες του έχουν επιδικαστεί σε ιδιώτες, κάτοικοι της περιοχής προχώρησαν στη σύσταση της Επιτροπής Αγώνα Φαναρίου για τη διάσωση του δάσους της Βαλανιδορράχης. Και έχοντας γνώση ότι χρησικτησία στα δάση δεν υφίσταται, αλλά απαιτείται τίτλος ιδιοκτησίας, αναζήτησαν τον τίτλο στην αρμόδια αρχή της Δημοκρατίας της Τουρκίας και συγκεκριμένα στη Γενική Διεύθυνση Κτηματολογίου και Υποθηκοφυλακείων.
Και αυτό διότι επί οθωμανικής αυτοκρατορίας με τον νόμο «Περί Ταπίων» (1856) θεωρούνταν ιδιωτικά μόνο τα δάση που κατέχονταν με ταπί, το οποίο φέρει το μονόγραμμα του σουλτάνου, ένα καλλιγραφικό έμβλημα που ονομάζεται τουγρά. Ωστόσο η τούρκικη υπηρεσία δεν βρήκε καμία εγγραφή στον τίτλο «υπ’ αριθμόν 48 μηνός Ιανουαρίου 1317/1902». Συνεπώς ό τίτλος που οι συνιδιοκτήτες δήλωσαν στα δικαστήρια ότι παρά τις αναζητήσεις τους «χάθηκε», λόγος για τον οποίο δεν προσκομίστηκε, δεν υπάρχει. Ετσι λογικά αυτό που θα έπρεπε να παραμένει σε ισχύ είναι ότι το δάσος έχει περιέλθει στο Ελληνικό Δημόσιο από το 1913.
Μετά από αυτό η Επιτροπή Αγώνα Φαναρίου απέστειλε υπόμνημα μαζί με το νέο αδιάσειστο στοιχείο στον πρωθυπουργό, τα αρμόδια υπουργεία, το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους και την Κτηματική Εταιρεία του Δημοσίου ζητώντας αναψηλάφηση της απόφασης του Εφετείου Ιωαννίνων του 2014, με την οποία οι καταπατητές «νομιμοποίησαν» δικαιώματα επί του δάσους, ώστε αυτή να ανατραπεί.
«Το δάσος Βαλλανιδοράχης είναι συνιδιόκτητο κατά τα 4/5 από ιδιώτες-εντολείς μου και κατά το 1/5 από το Ελληνικό Δημόσιο. Αυτό ισχύει για περισσότερα από 100 χρόνια και είναι καταχωρισμένο στο υποθηκοφυλακείο. Εκτός από νόμιμους τίτλους, υπάρχει και απόφαση του Αρείου Πάγου που επιβεβαιώνει τα ανωτέρω» έχει δηλώσει στον τοπικό Τύπο ο δικηγόρος των φερόμενων ως ιδιοκτητών του δάσους, Απόστολος Τάσσης. Ο ίδιος υποστηρίζει ότι «δεν υφίσταται νομική δυνατότητα αναψηλάφησης».
«Το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους – Δικαστικό Γραφείο Ιωαννίνων, στο οποίο βρίσκεται αυτή τη στιγμή το θέμα της αναψηλάφησης, οφείλει να υπερασπιστεί τα συμφέροντα του Δημοσίου και της τοπικής κοινωνίας. Η προηγούμενη “λαθεμένη” στάση του δεν μπορεί να αποτελέσει άλλοθι για ακόμη ένα “λάθος”. Και, προφανώς, η υπόθεση δεν μπορεί να ανατεθεί και πάλι σε εκείνον που την έχασε σε προηγούμενη δίκη. Η κυβέρνηση οφείλει να επιδείξει την αναγκαία πολιτική βούληση κατοχυρώνοντας το δημόσιο χαρακτήρα του δάσους τόσο με διοικητικές όσο και με νομοθετικές πρωτοβουλίες, εάν απαιτηθεί» αναφέρει η Επιτροπή.
Το ζήτημα έφτασε στη Βουλή τις 31 Αυγούστου με ερώτηση που κατατέθηκε από τον κοινοβουλευτικό εκπρόσωπο του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ., Ευκλείδη Τσακαλώτο, ο οποίος κατάγεται από την περιοχή, μαζί με τους βουλευτές της Ηπείρου που ζήτησαν από την κυβέρνηση να διασφαλίσει με κάθε τρόπο τα συμφέροντα του Δημοσίου, λαμβάνοντας υπόψη τα νέα στοιχεία που έχει προσκομίσει η Επιτροπή Αγώνα Φαναρίου.
Ωστόσο η ερώτησή τους δεν έχει απαντηθεί μέχρι σήμερα. Στις 2 Νοεμβρίου παρόμοια ερώτηση για την προστασία του δάσους της Βαλανιδορράχης υπέβαλε στη Βουλή και η Κ.Ο. του ΜέΡΑ25. Στην ερώτηση του ΜέΡΑ25 το υπουργείο Οικονομικών αποποιήθηκε τις ευθύνες του, καθώς η υπόθεση «εκφεύγει των αρμοδιοτήτων του», ενώ ο υπουργός Δικαιοσύνης, Κωνσταντίνος Τσιάρας, απάντησε στις αρχές Δεκεμβρίου, προτρέποντας όποιους έχουν στοιχεία να τα καταθέσουν στον εισαγγελέα σαν να πρόκειται για ποινική υπόθεση. Οι δε υπουργοί Εσωτερικών και Περιβάλλοντος δεν έχουν απαντήσει ακόμα.
