Τι συμβαίνει με τα αιολικά πάρκα και τις θηριώδεις ανεμογεννήτριες οριζόντιου άξονα; (2)

Mακροχρόνιος ενεργειακός σχεδιασμός και ΑΠΕ

του Δημήτρη Πασχάλη*

Έχουν περάσει 20 χρόνια από την εγκατάσταση μεγάλων αιολικών πάρκων σε διάφορες περιοχές της χώρας, και ανάμεσά τους ιδιαίτερα στη νότια Εύβοια, μια πορεία που εντάθηκε την τελευταία δεκαετία και συνεχίζεται. 

Ειδικά από το 2006 έως το 2008 έγιναν πολύ μεγάλες αλλαγές στην παραγωγή ηλεκτρισμού της χώρας, με τη μαζική είσοδο στην παραγωγή μονάδων φωτοβολταϊκών, αιολικών και φυσικού αερίου. Αυτό κυρίως συνέβη για να μειωθούν οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου και να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα της κλιματικής αλλαγής. 

Σήμερα η συνολική ισχύς όλων των μονάδων ηλεκτροπαραγωγής της Ελλάδας είναι περίπου 19.000 μεγαβάτ. Από αυτά περίπου 2.100 είναι αιολικά και περίπου 2.600 είναι φωτοβολταϊκά. Τα υπόλοιπα είναι υδροηλεκτρικά και θερμικές μονάδες φυσικού αερίου, λιγνίτη και πετρελαίου στα νησιά.

Στην Ελλάδα εν έτει 2017, κάθε μέρα, ανάλογα την ώρα και την εποχή, χρειαζόμαστε περίπου από 4.500 μέχρι 8.500-9.000 μεγαβάτ ισχύ για να καλυφθούν οι ανάγκες μας σε ηλεκτρισμό. Είναι φανερό ότι έχουμε υπερδιπλάσια εγκατεστημένη ισχύ από όση χρειαζόμαστε, άρα και μεγαλύτερο κόστος απ’ όσο θα έπρεπε.

Ο τεράστιος αριθμός αδειών που δόθηκε από τη ΡΑΕ για αιολικά πάρκα είχε ως αποτέλεσμα να υπάρχουν κατά τόπους έντονες και σε σοβαρό βαθμό δικαιολογημένες αντιδράσεις. 

Όμως, η χωρίς σχεδιασμό εγκατάσταση αιολικών πάρκων είχε επιπτώσεις και στο ηλεκτρικό σύστημα της χώρας. Ανάγκασε σε υποχρεωτική εγκατάσταση μονάδων φυσικού αερίου, γιατί μόνο αυτές μπορούν να ακολουθούν τις τυχαίες και μεγάλες μεταβολές παραγωγής των αιολικών, τα οποία με την ακανόνιστη παραγωγή τους αποσταθεροποιούν το ηλεκτρικό δίκτυο, με επακόλουθο κι άλλα έξτρα κόστη.

Προκάλεσε και προκαλεί επιπλέον περιβαλλοντικές συγκρούσεις: Πολλές περιοχές με υψηλό αιολικό δυναμικό συμπίπτουν με προστατευόμενες περιοχές Νατούρα 2000, προστατευόμενους υγρότοπους κ.λπ. Είναι κυρίως στην κεντρική ορεινή Ελλάδα, τη νότια Εύβοια, τη νότια Πελοπόννησο, τις Σποράδες, τις Κυκλάδες, την Κρήτη.

Αξίζει λοιπόν να αξιολογήσουμε και πάλι σήμερα, με προοπτική το αύριο, το μεγάλο ερώτημα: αιολικά ή περιβάλλον; Και να αναρωτηθούμε μήπως είναι λανθασμένο, ενώ το σωστό ερώτημα θα ήταν: πώς η πράσινη ανάπτυξη στον ενεργειακό τομέα θα προστατεύσει το περιβάλλον και θα ωφελήσει τον πολίτη;

Η απάντηση είναι πολυσύνθετη και ίσως ξαφνιάσει.

- Το πρώτο ουσιαστικό βήμα είναι η εξοικονόμηση ενέργειας. Μεγάλα προγράμματα ενεργειακής αναβάθμισης του υφιστάμενου κτηριακού αποθέματος, περιορισμός απωλειών στα δίκτυα μεταφοράς, έξυπνη διαχείριση της ζήτησης κ.λπ.

- Στην παραγωγή ηλεκτρισμού, άμεση ανάπτυξη στο έπακρο γεωθερμίας και βιομάζας-βιοαερίου από οργανικά-γεωργικά υποπροϊόντα και λύματα, περαιτέρω αξιοποίηση υδάτινου δυναμικού με μικρά υδροηλεκτρικά, αντλησιοταμιευτικά συστήματα, πρωτίστως σε νησιά κ.λπ.

- Διείσδυση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ΑΠΕ) σε χρήσεις εκτός ηλεκτροπαραγωγής, όπως οι οικιακές, βιομηχανικές και γεωργικές (ψύξη, θέρμανση, ξήρανση, άντληση νερού κ.λπ.).

- Επίσης, πρέπει να εξεταστούν πολύ σοβαρά, ερευνητικά και εφαρμοστικά, τεχνολογίες παραγωγής υδρογόνου. Έχουμε την τύχη να έχουμε Έλληνες εφευρέτες με πρωτοποριακή τεχνολογία.

Με αυτές τις επιλογές είναι δυνατόν να αφαιρείται ισχύς από τη μέση ημερήσια ζήτηση, να γίνεται δηλαδή η ίδια «δουλειά» με λιγότερο ρεύμα από λιγνίτες και φυσικό αέριο, και να χρειάζεται λιγότερη ηλεκτροπαραγωγή και λιγότερη εγκατεστημένη ισχύ συνολικά!

Η εκπόνηση Μακροχρόνιου Ενεργειακού Σχεδιασμού είναι το κλειδί για όλα αυτά. 

Θα έπρεπε, βέβαια, να είχε προηγηθεί. Και τώρα είναι κρίσιμα επείγον, ώστε να απαντήσει πού, τι, πόσο, πραγματικά χρειαζόμαστε σε παραγόμενη και καταναλισκόμενη ενέργεια. Λαμβάνοντας υπόψη τις πραγματικές ανάγκες της χώρας, την ευρωπαϊκή νομοθεσία και τα αιτήματα, τη βούληση και τις ανάγκες τοπικών κοινωνιών. Με αλλαγή υποδείγματος και ενθάρρυνση της αποκεντρωμένης ηλεκτροπαραγωγής από όλες τις μορφές ΑΠΕ. Και με κεντρικό πυλώνα τον νέο θεσμό των ενεργειακών κοινοτήτων μαζί με αυτόν της κοινωνικής οικονομίας, ώστε τα οφέλη να διαχέονται στους πολίτες και να μην τα καρπώνονται λίγοι εις βάρος των πολλών. Μόνο έτσι θα αποφευχθούν λάθη του παρελθόντος, που πληρώνουν μέχρι σήμερα οι λιγνιτικές περιοχές της δυτικής Μακεδονίας και της κεντρικής Πελοποννήσου, και που δυστυχώς επαναλαμβάνονται με τα αιολικά πάρκα.

Είναι εγκληματικό στο όνομα της απανθρακοποίησης να γίνεται βίαιη επέμβαση με μη αναστρέψιμο τρόπο στο περιβάλλον της χώρας μας ξεκοιλιάζοντας βουνά, νησιά, προστατευόμενες περιοχές, επειδή έχουν υψηλό αιολικό δυναμικό, μετατρέποντας την ευχή του ανέμου σε κατάρα. 

Η νότια Εύβοια, με τα παρατημένα μεταλλικά κουφάρια, θυμίζει σκηνικό μεταβιομηχανικής αποκάλυψης ή αποτυχημένο πείραμα. Αυτό το θέαμα δεν συνάδει με καμία, έστω και μακρινή, οικολογική θέση και οπτική. Εκτός αυτού τα αιολικά δεν είναι η ενεργειακή πανάκεια που διατείνονται κάποιοι, και δημιουργούν περισσότερα προβλήματα από αυτά που υποτίθεται ότι επιλύουν. Στο δε τέλος της ζωής τους αφήνουν μη ανακυκλώσιμα υλικά: τα τεράστια πτερύγιά τους είναι από συνθετικά υλικά που δεν ανακυκλώνονται.

Η πολιτική οικολογία έχει τρεις ιδέες στον πυρήνα της: βιωσιμότητα, κυκλικότητα και τοπικότητα. Τα βιομηχανικά αιολικά πάρκα με τα εκτός κλίμακας μεγέθη παραβιάζουν και τις τρεις, μαζί με την αισθητική του τοπίου, το οποίο είναι μέρος της πολιτιστικής μας κληρονομιάς και ταυτότητας.

Εν κατακλείδι, η παραγωγή ενέργειας να συνεισφέρει ουσιαστικά στην παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας, μόνο μέσω της αποκέντρωσης, σύνδεσης παραγωγού - καταναλωτή, τοπικότητας, συνεταιριστικής παραγωγής, κοινωνικής οικονομίας και σεβασμό, στο περιβάλλον.

* Ο Δημήτρης Πασχάλης είναι μηχανικός του Εμπορικού Ναυτικού, μέλος της Εκτελεστικής Γραμματείας των Οικολόγων Πράσινων

πηγή avgi.gr